"Hoewel alle Nederlandse bankgroepen beweren dat ze niet betrokken zijn bij internationale belastingontwijking, blijkt uit dit rapport dat hun internationale investeringen en dienstverlening vele vragen oproept, die niet in alle gevallen afdoende beantwoord zijn", staat in het rapport.
Risico
De onderzoekers spreken van "een reëel risico" dat ABN Amro en Van Lanschot met hun dienstverlening op het Britse eiland Jersey, in Luxemburg en Zwitserland belastingontduiking mogelijk maken. Instellingen kunnen particuliere klanten helpen met het ontwijken of zelfs ontduiken van belasting door diensten aan te bieden vanuit landen die geen informatie over vermogens met andere landen delen.
Zakelijke klanten
Ook plaatst het initiatief "grote vraagtekens" bij de rol van investeringsfondsen van ING, Aegon en Delta Lloyd in Luxemburg en op de Kaaimaneilanden. Verschillende banken zouden bedrijven financieren via constructies in belastingparadijzen. Rabobank heeft bijvoorbeeld meer dan vijftig dochterondernemingen en joint ventures in de Amerikaanse staat Delaware. Delaware staat bekend om zijn gunstige belastingvoorwaarden. Banken en verzekeraars kunnen de geldstromen van zakelijke klanten verplaatsen naar rechtsgebieden met gunstigere belastingvoorwaarden, ook al zijn die ondernemingen daar nauwelijks actief. Dit geldt mogelijk voor de drie grote banken ABN Amro, ING en Rabobank.
Dochterondernemingen
Daarnaast zijn Aegon, Delta Lloyd en Rabobank onduidelijk over de belastingen die hun vestigingen in respectievelijk Bermuda, Ierland en Curaçao zelf afdragen. De financiële instellingen moeten ook een lijst van hun dochterondernemingen bij de Kamer van Koophandel indienen, maar vaak kloppen die niet.
De meeste Nederlandse banken hebben overigens vestigingen in zogenoemde belastingparadijzen of verlenen diensten aan bedrijven die daar gevestigd zijn. Acht Nederlandse instellingen hebben 166 dochterondernemingen in dertien verschillende belastingparadijzen. Instellingen kunnen buitenlandse dochterondernemingen gebruiken om zelf van zoveel mogelijk belastingvoordelen te profiteren. Op deze manier worden officieel meestal geen belastingwetten overschreden. Maar de regels en belastingtarieven in een rechtsgebied worden dan wel ondermijnd ten gunste van die van een ander gebied.
Conclusies
Aangezien de onderzoekers beperkt informatie hebben gekregen over de exacte activiteiten, bezittingen, medewerkers, winsten, klanten en betaalde belastingen van alles vestigingen, kunnen er volgens de bankwijzer geen definitieve conclusies getrokken worden. De onderzoekers vonden ook geen aanwijzingen dat ASN Bank, SNS Bank en Triodos Bank zich aan belastingontwijking schuldig maken of dat voor anderen faciliteren.
Verbazing
ABN Amro laat in een reactie weten "met verbazing kennis" te hebben genomen van de resultaten van dit onderzoek. "ABN Amro werkt nooit mee aan belastingontduiking. ABN Amro is volledig transparant voor de Belastingdienst en alle dochterondernemingen van de bank zijn bekend bij de Nederlandse fiscus." De bank wil niet inhoudelijk op het onderzoek reageren, omdat het rapport "uiterst suggestief" en "ondermaats" zou zijn. ABN Amro heeft het rapport voorgelegd aan de hoogleraren belastingrecht Tanja Bender en Frank Pötgens. Zij noemen het onderzoek gebrekkig en onzorgvuldig.
Transparanter
De Eerlijke Bankwijzer vraagt banken transparanter te worden en ook aan te tonen dat zij belastingontwijking tegengaan. Rabobank had eigenlijk volgens Europese regels voor juli gegevens over de omzet en het aantal werknemers per land moeten publiceren. Maar dat is niet gebeurd. Andere banken hebben hun gegevens wel naar buiten gebracht. ABN Amro heeft volgens de Eerlijke Bankwijzer beloofd volgend jaar de winst en belastingafdracht van alle ABN-vestigingen te publiceren.
Proportioneel
De initiatiefnemers vinden dat bedrijven belasting moeten afdragen in de landen waar ze economisch actief zijn en dat de afdracht ook proportioneel moet zijn. Ook mensen met een groot vermogen zouden hun aandeel aan belastingen moeten betalen. "Door belastingontwijking lopen ontwikkelingslanden miljarden aan inkomsten mis, die zij dringend nodig hebben voor bijvoorbeeld gezondheidszorg, onderwijs en de stimulering van hun economie", zegt projectleider Peter Ras van de Eerlijke Bankwijzer. Het zou jaarlijks om een bedrag van 104 miljard dollar (ruim 79 miljard euro) gaan.
Geraakt
Ook Nederland wordt door de vermeende belastingontwijking geraakt, stelt hij. "Van banken mag je verwachten dat zij er alles aan doen om te voorkomen dat zij belastingontwijking door klanten in de hand werken. En uiteraard moeten zij zelf eerlijk belasting afdragen in landen waar ze actief zijn." Ras benadrukt dat Nederland internationaal wordt bekritiseerd voor het faciliteren van constructies waarmee belasting ontweken kan worden. Hij noemt het een race tussen landen voor het aantrekken van bedrijven. "Uiteindelijk verliest iedereen daarbij. Nederland zou daarom een duidelijk standpunt moeten innemen en scherpe internationale afspraken moeten maken."
Gegevens
Ras verwacht dat door nieuwe afspraken ook landen zoals Zwitserland en Luxemburg automatisch gegevens over vermogens zullen gaan uitwisselen met ontwikkelingslanden. Ook zou de overheid banken moeten dwingen transparanter te worden over hun activiteiten in belastingparadijzen. Het onderzoek naar de tien financiële instellingen is uitgevoerd door economisch onderzoeksbureau Profundo en wordt woensdag aangeboden aan de Vaste Commissie Financiën van de Tweede Kamer. De Eerlijke Bankwijzer is een initiatief van Oxfam Novib, Amnesty International, FNV, Milieudefensie, Dierenbescherming en Pax.
