Het is mogelijk: een basistarief van 33,8% in de inkomstenbelasting dat gaat gelden voor negen van de tien Nederlanders, inclusief premies volksverzekeringen en inkomensafhankelijke zorgpremie. Deze zogeheten vlaktaks wordt betaald uit een eenvoudiger belastingstelsel en een hogere opbrengst uit de omzetbelasting. Hoogleraar sociale en fiscale regelgeving Koen Caminada en emeritus hoogleraar fiscale economie Leo Stevens presenteren vandaag een blauwdruk voor een belastinghervorming, in het Weekblad fiscaal recht.
Minder verstorend
Minder verstorend
De kern van het voorstel van de wetenschappers is een ingrijpende opruiming van belastinginstrumenten die zijn gericht op specifieke doelen. Ook de inkomenstoeslagen worden gesaneerd. Hierdoor komt geld vrij voor tariefsverlaging, verdwijnen onevenwichtigheden uit het stelsel en werken de belastingen minder verstorend voor de economie.
In de plannen vervalt onder meer de fiscale oudedagsreserve voor ondernemers, wordt de mkb-winstvrijstelling beperkt en de zelfstandigenaftrek gehalveerd. Subsidies op wonen, zowel koop als huur, worden afgebouwd. Rijkere ouderen gaan volgens de hoogleraren een rechtvaardiger bijdrage betalen voor voorzieningen die zij ook gebruiken door met de premies in de inkomstenbelasting te schuiven. Verder bepleiten ze een uniform btw-tarief van 18%.
Inkomenseffecten
Het pakket levert ruim € 34 mrd op. Een deel daarvan gebruiken de fiscalisten om de verstorende inkomensafhankelijkheid in de algemene heffingskorting en de arbeidskorting af te schaffen en de omstreden afbouw van de 'aanrechtsubsidie' (de heffingskorting voor de minst verdienende partner) terug te draaien. De bulk van de opbrengst gaat echter naar lagere belastingtarieven, zodat de lastendruk op arbeid afneemt.
Caminada en Stevens verwachten geen grote inkomenseffecten van hun plannen. Belastingplichtigen die toch onbedoeld veel koopkracht verliezen, dienen te worden gecompenseerd, zegt Stevens. Maar compensatie moet achterwege blijven bij wie nadeel ondervindt omdat hij of zij nu bovengemiddeld profiteert van allerlei belastingsubsidies. Dat zou het globale evenwicht juist weer verstoren. Voor hen moet geleidelijkheid de pijn verzachten.
Gedachtewisseling
'Ons voorstel is bedoeld als aanzet voor een gedachtewisseling tussen wetenschappers en beleidsmakers over hoe het beter kan', licht Stevens het initiatief toe. 'We hebben onze ideeën gedeeld met enkele spitsspelers. De reacties waren positief', zegt het kroonlid van de SER.
Wat betreft de politieke steun: de noodzaak van een belastinghervorming wordt breed gedeeld. Het CDA is al langer voor een vlaktaks. De VVD pleitte in haar verkiezingsprogramma voor meer uniforme tarieven. In Europa zou Nederland een koploper zijn met een vlaktaks. Maar de kans dat een nieuw kabinet met een herziening komt, wordt niet al te groot geacht.
Onevenwichtigheden
Caminada en Stevens beschreven eerder de onevenwichtigheden die sinds de laatste grote hervorming in 2001 het belastingstelsel zijn binnengeslopen. Een voorbeeld is de verloren samenhang tussen de vennootschapsbelasting (vpb) en de inkomstenbelasting.
In 2001 was de belastingdruk voor directeuren-grootaandeelhouders (dga's) met hun bv's in box 2 nagenoeg gelijk aan die van ondernemers in box 1. Deze balans verdween door de verlaging van het vpb-tarief. Noodverbanden als de mkb-winstvrijstelling en de gebruikelijkloonregeling moesten de vlucht in de bv afremmen, maar maakten het stelsel extra ingewikkeld.
De hoogleraren herstellen het evenwicht met het basistarief in box 1 en een tarief van 43,8% voor inkomens boven de € 55.000. Hierbij past een vpb-tarief van 22,5% en heffing van 20% op aanmerkelijk belang. Zo komt de heffing voor de dga in box 2 uit op 38%. Dat spoort met het tarief voor ondernemers in box 1, die over winsten vanaf € 55.000 12% winstaftrek krijgen.
