Of het verstandig is laten we even in het midden en of het wel een, twee, drie te realiseren is ook, maar wat gebeurt er concreet als Nederland uit de Europese Unie zou stappen?
Als Nederland net als de Britten uit de EU zou gaan, dan zijn de gevolgen voor ons nóg groter dan voor hen, zegt Wim Boonstra van Rabobank: ''Zij hebben het nog makkelijk, wij zitten immers in de euro, zodat we het probleem met het overstappen op een andere munt er nog bij krijgen. En onze economie is vele malen meer vervlochten met de rest van de EU dan die van de Britten. Het zal hier veel harder aankomen.''
Maximumbedrag pinnen
Om maar met de deur in huis te vallen: als we besluiten om eenzijdig uit de EU te stappen, dan zullen we vrijwel hetzelfde moment maar een beperkt bedrag per dag kunnen pinnen, net zoals eerder in Griekenland, zegt Boonstra. We zeggen immers ook meteen de euro vaarwel en de kans bestaat dat de nieuwe gulden minder sterk wordt dan de euro. Mensen zullen en masse eurobiljetten willen pinnen om te voorkomen dat ze straks zitten met guldens, waarvan niemand weet wat ze waard zijn. Maar banken zullen niet genoeg cash hebben om de pinautomaten te vullen en voor hun balans wordt het ook lastig.
Ook beleggers zullen minder vertrouwen hebben in de kleine munt die de nieuwe gulden straks zal zijn. Beleggers én consumenten zullen massaal hun geld in andere landen willen stallen, zoals de landen die wel in de euro blijven, zegt Boonstra. Er zullen dan ook acuut kapitaalcontroles moeten worden ingevoerd om dat te voorkomen.
Vakantie duurder
Boonstra denkt dat als we de gulden weer invoeren, deze zwakker zal zijn dan de euro. Daardoor worden voor ons vakanties in het buitenland dus duurder.
Ook zullen consumenten mogelijk te maken krijgen met minder keuze in de supermarkt, aldus Han de Jong, hoofdeconoom bij ABN Amro. Spullen zijn bij invoerheffingen immers lastiger in te voeren en het is de vraag of buitenlandse bedrijven de moeite willen nemen voor zo'n kleine markt.
Rente en belasting omhoog
Om de waarde van de gulden op peil te houden zal de rente worden verhoogd. Maar dat betekent ook dat huizenbezitters een hogere rente kwijt zijn, zegt Boonstra. De Jong denkt dat Nederland zich mogelijk gedwongen ziet om de winstbelasting voor bedrijven te verlagen, om ze hier te houden. Maar om de totale belastinginkomsten op peil te houden zullen de tarieven voor Nederlandse consumenten misschien omhoog moeten.
Meer betalen voor roaming
Consumenten zullen het ook merken als ze in het buitenland zijn en willen internetten of bellen. De kosten voor roaming worden binnen de EU afgeschaft, maar als wij uit de EU zouden stappen, dan zal Nederland opnieuw moeten onderhandelen, zegt De Jong. Zolang dat niet gebeurt zullen wij dus meer moeten betalen als we op de camping in Frankrijk of ons appartement in Spanje een filmpje willen downloaden.
Hamburg en Antwerpen juichen
Nu is Rotterdam nog de grootste haven in Europa voor invoer uit China, maar als wij niet meer in de EU zitten, dan wordt het voor buitenlandse exporteurs aantrekkelijker om goederen via Hamburg of Antwerpen te verschepen. Want die havens hebben dan níet te maken met importheffingen en andere belemmeringen, die wél gelden voor transport via Rotterdam, zegt Boonstra.
Ook voor Schiphol zal het leven veel moeizamer worden door een nexit. De luchthaven is nu een belangrijke 'hub', zowel voor passagiers als voor vracht. ''Het kan niet anders dan dat Schiphol dan een belangrijk deel van het verkeer zal verliezen aan bijvoorbeeld Frankfurt of Luik'', zegt De Jong. Hij vindt het moeilijk dat te kwantificeren. Waarschijnlijk zullen er ook minder bestemmingen zijn waarop maatschappijen vliegen, zodat zakenreizigers of toeristen vaker zullen moeten overstappen.
Handel wordt lastiger
Bij een nexit wordt de handel waarschijnlijk lastiger. Nu heft de EU importheffingen aan de buitengrenzen. Handel binnen de EU is grotendeels geliberaliseerd. Als wij ons daar buiten plaatsen, dan gaan die heffingen ook voor ons gelden, zegt Boonstra. Nederland zal dan proberen om gunstiger voorwaarden te onderhandelen, maar De Jong heeft er een hard hoofd in dat dat lukt.
Bedrijven zullen ook met andere belemmeringen te maken krijgen, zoals meer controles aan de grens en elke belemmering schaadt de handel, zegt De Jong. Ook gewone burgers zullen aan de grens met Duitsland en België weer met grenscontroles worden geconfronteerd.
Boonstra houdt zijn hart vast voor de landbouw. De landbouw is nu heel gespecialiseerd, maar als de export lastiger wordt, dan worden Nederlandse producten te duur voor de export en je kunt niet alles in eigen land kwijt. De landbouw in ons land kan in het ergste geval dan in omvang halveren, denkt hij.
Hoofdkantoren, distributiecentra, datacenters
Bij een nexit zullen veel bedrijven zich wel twee keer bedenken voor ze in Nederland investeren, zegt Boonstra. In Nederland zitten nu ook veel Europese hoofdkantoren, maar ook distributiecentra en je hebt bijvoorbeeld de datacentra van Microsoft en Google. Die zitten hier voor een deel omdat Nederland de poort tot Europa is.
Als we uit de EU stappen, dan zal een deel van die bedrijven uitwijken naar andere landen, die wel in de EU zitten, denkt Boonstra. Nu probeert Nederland een fabriek van Tesla naar ons land te krijgen, maar bij een nexit kunnen we dat wel op onze buik schrijven, zegt hij.
Klein land
De Jong stipt aan dat we op heel veel terreinen samenwerken in Europa, zoals bij politie en justitie. De bereidheid bij andere landen zal in ieder geval niet toenemen als we uit de EU zouden stappen. Al met al heeft De Jong grote bedenkingen bij een nexit. ''We zijn een kleine, open economie. Op alle terreinen zijn we afhankelijk van het buitenland, we deinen mee op de wereldzeeën, onze eigen stuurkracht is gewoon heel beperkt.'' ''Als je naar de wereldkaart kijkt, dan is Europa maar klein. Al een kleine honderd jaar spelen we de tweede viool, na de VS. Maar straks spelen we de derde viool, omdat we ook China voor ons moeten dulden. In de VS hadden we een hele trouwe bondgenoot. Maar als we met 'America First' een serieuze rol willen blijven spelen, dan kan ik me niet voorstellen hoe we dat anders kunnen doen dan door binnen Europa heel intensief samen te werken'', zegt De Jong.
