Zeehavens, grote containerschepen, toeleveranciers voor de olie- en gasindustrie en windparken, kennisinstituten, bankiers en scheepsbouwers vormen samen het cluster Maritiem. Deze sector wordt door de overheid aangeduid als een groeisector. De ongeveer 12.000 bedrijven binnen dit cluster bieden direct en indirect werk aan bijna 200.000 mensen. Hun economische activiteiten zijn goed voor circa 17 miljard euro.
“Op maritiem vlak is Nederland een absolute wereldspeler”, zegt Ed van Aalst, Sector Banker Maritiem bij ABN AMRO. “De officiële cijfers zijn zelfs een beetje vertroebeld. Er varen namelijk heel wat schepen onder buitenlandse vlag die in de praktijk door Nederlanders worden gemanaged. Fiscaal kom je die assets niet tegen in de officiële prestaties.” De Nederlandse maritieme sector is dan ook sterk internationaal georiënteerd. Neem bijvoorbeeld de zeevaart. Uit de publicatie Ver weg maar toch dichtbij van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu blijkt dat maar liefst 73 procent van de geleverde diensten door de zeevaart wordt geëxporteerd.
IJzersterke reputatie in binnen- en buitenland
Nederland heeft binnen deze sector veel bedrijven met een ijzersterke reputatie in binnen- en buitenland. Zoals Boskalis, Allseas, Heerema, Van Oord en de scheepsbouwers Damen Shipyards, IHC Merwede en Huisman. “Kotug is ook een goed voorbeeld. Een van oorsprong Rotterdams familiebedrijf dat zich onder meer op de offshore-support heeft gericht en door ondernemerschap en innovatie een echte wereldspeler is geworden. Een ander mooi en zeer internationaal georiënteerde partij is de zwareladingreder RollDock. En verder mag ik ook zeker Jumbo niet vergeten. Dat bedrijf wordt wereldwijd als toonaangevend gezien voor zwaar transport van modules in de olie- en gasindustrie.”
Rederijen merken economische mondiale schommelingen
Hapert de wereldeconomie? Dan voelen maritieme bedrijven dat al snel in hun portemonnee. Een vracht die vandaag nog 25.000 dollar oplevert, kan over drie weken nog maar 5.000 dollar per dag in het laatje brengen. “Scheepvaart en aanverwante diensten zijn veel omvattend. Een opverende bouwmarkt in China of een mislukte graanoogst in Rusland kan al voldoende zijn om de vraag serieus te beïnvloeden. Er is dan ook bijna geen maritiem bedrijf te ontdekken aan wie de wereldwijde crisis helemaal voorbij is gegaan.
Conjuncturele schommelingen zag Van Aalst wel vaker in het verleden, maar niet zo heftig en langdurig als deze. “Toch is het aantal probleemdossiers binnen de bank in deze sector nog steeds beperkt. Gelukkig maar. Onze terughoudendheid in het verleden met het verstrekken van zeer risicovolle voorschotten blijkt de juiste strategie te zijn geweest. Bovendien is de levensduur van schepen en ook infrastructuur als een Tweede Maasvlakte veel langer dan de conjuncturele cyclus. Een investering in de nieuwe containerterminal van Rotterdam World Gateway is door ons gefinancierd met een duidelijke langetermijnvisie.”
Daarnaast hebben partijen goed ingespeeld op de onzekere omstandigheden in met name West-Europa. Een bedrijf als Kotug bijvoorbeeld heeft het gros van de eigen schepen nu in Australië en Zuidoost-Azië liggen. “Plekken met gunstigere marktomstandigheden. Je moet er harder voor werken en iets verder zoeken, maar ze zijn er wel.”
Milieuvriendelijke schepen wordt een eis
Wat al langer als ambitie gold, wordt voor rederijen in 2015 een keiharde eis. Op 1 januari gaat de SECA-regulering van kracht, dat de zwaveluitstoot van schepen moet inperken. Een afspraak die de geïndustrialiseerde landen jaren geleden met elkaar zijn overeengekomen. “Vieze schepen met zware stookolie mogen nog wel op zee varen, maar niet meer in de buurt van bepaalde havens komen. Dan zijn ze verplicht om veel lichtere en veel schonere olie te gebruiken”, aldus Van Aalst. Veel rederijen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika varen nog met oude schepen die daarvoor niet geschikt zijn, dit in tegenstelling tot de moderne zeevloot van grote spelers uit eigen land. En dat, zo stelt Van Aalst, kan een concurrentievoordeel opleveren.
Algemene verwachtingen: offshore windmolenparken bieden groeikans
Of de markt in Europa het komende jaar zal aantrekken, waagt Van Aalst te betwijfelen. “We zien weliswaar dat er na lange tijd weer voorzichtig wordt geïnvesteerd door bedrijven in de sector, maar ik denk niet dat de ommekeer in de cyclus in 2015 al volledig doorzet. Daarvoor is de wereldeconomie nog te instabiel en te onzeker. Wel verwachten we dat toeleveranciers van offshore windmolenparkengaan profiteren van nieuwe investeringen die gepland staan. Daar zit een duidelijk groeipotentieel voor de nabije toekomst.”
