Advies AG aan Hoge Raad: Spaargeld en overig vermogen ieder naar eigen wettelijk vastgesteld voordeel belasten

‘Vermogensmix’ op stelselniveau in strijd met verdragsrecht
De regeling van het belasten van spaargeld en overig vermogen (de zogenoemde ‘vermogensmix’) in box 3 van de inkomstenbelasting is op stelselniveau in strijd met het recht van eigendom en het gelijkheidsbeginsel in het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). De rechter kan en moet voorzien in het hierdoor ontstane rechtstekort. Bepalingen die in strijd zijn met het EVRM, mogen niet worden toegepast. Dat is bepaald in de Grondwet. De vermogensmix mag daarom niet worden toegepast. Voor het overige kan de regeling wel worden gebruikt. Dan worden zowel het spaargeld als het overige vermogen belast op basis van het in de wet voor beide soorten vermogen afzonderlijk vastgestelde rendement. Dat adviseert advocaat-generaal (AG) Niessen de Hoge Raad in zijn conclusie van vandaag.

De zaak
De zaak is een van de zaken die worden uitgeprocedeerd in een zogenoemde massaal-bezwaarprocedure. In die procedures is de vraag aan de orde of box 3 van de inkomstenbelasting (de vermogensrendementsheffing) in strijd is met het recht op eigendom en/of het gelijkheidsbeginsel, die beide worden gegarandeerd in het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM).

Nieuw voorstel voor box 3 lijkt kansrijk

De belangrijke hervorming van de belastingheffing in box 3 komt misschien sneller dan verwacht. In 2018? Een nieuw voorstel van demissionair staatssecretaris Wiebes van Financiën lijkt namelijk kansrijk.

‘Structureel problematisch’

Vorig jaar op Prinsjesdag kwam de staatssecretaris met 3 voorstellen voor box 3. De belastingheffing over het vermogen in die box moet namelijk in de toekomst beter aansluiten bij het werkelijk behaalde rendement. Deze voorstellen zien op een vermogensaanwasbelasting (variant A), een vermogenswinstbelasting (variant B) en een forfaitaire heffing over de individuele vermogensmix (variant C).

Toekomst box 3 heffing

Dat de box 3 heffing in de praktijk als onrechtvaardig wordt ervaren is inmiddels een feit. Desondanks weigert de rechter in te grijpen. Zo heeft de Hoge Raad onlangs wederom over een zaak in 2011 besloten dat de vermogensrendementsheffing van box 3 niet in strijd is met Europese regels. Vanuit de politiek lijkt er wel hard gewerkt te worden aan een rechtvaardigere box 3 heffing.

In het belastingplan 2016 is aangekondigd dat vanaf 1 januari 2017 de vermogensrendementsheffing beter aan zal sluiten bij de werkelijk behaalde rendementen op het vermogen in box 3. Ondanks dat dit een verbetering lijkt ten opzichte van de huidige situatie, zullen toch niet de werkelijk behaalde rendementen van de belastingplichtige worden belast. Dat is volgens de regering vooralsnog te moeilijk uitvoerbaar en te eenvoudig te ontwijken. Wel belooft de regering periodiek, in 2020 voor het eerst en daarna elke 5 jaar, te bezien of kan worden overgestapt naar het belasten van werkelijk behaalde rendementen. Tot dan blijft de box 3 heffing voor individuele belastingplichtigen een forfaitaire heffing.