De Rechtspraak kan zijn financiële problemen niet zelfstandig oplossen. Dit blijkt uit een vandaag gepubliceerd doorlichtingsonderzoek (pdf, 2 MB) dat is uitgevoerd in opdracht van de Raad voor de rechtspraak. Ook worden de financiële problemen volgens de onderzoekers vergroot omdat rechtszaken steeds complexer worden zonder dat daar extra geld tegenover staat.
Uit het onderzoek blijkt dat rechtszaken in vrijwel alle rechtsgebieden de afgelopen jaren zwaarder en daarmee tijdrovender zijn geworden. De vergoeding die de Rechtspraak van de overheid per zaak krijgt, is daarvoor niet volledig aangepast. De Rechtspraak moet dus meer werk verzetten terwijl er geen extra geld tegenover staat.
Op de bedrijfsvoering is verspreid door de organisatie wel geld te besparen, stellen de onderzoekers. Maar het gaat hierbij om relatief kleine besparingen, die er niet voor zullen zorgen dat de Rechtspraak zijn hoofd boven water kan houden. Daarnaast gaat het vaak om maatregelen die de Rechtspraak niet alleen kan nemen, maar waarbij ook andere organisaties moeten worden betrokken.
Er is 1 aanbeveling van de onderzoekers waar de Raad zich niet in kan vinden: geld besparen door het afstoten van rechtbanklocaties. De discussie hierover is enkele jaren geleden binnen en buiten de Rechtspraak al breed gevoerd, met als slotsom dat het afstoten van deze locaties de toegang tot de rechter voor burgers beperkt en daarmee niet wenselijk is. Ook heeft de politiek zich meerdere malen tegen dit soort maatregelen uitgesproken.
Naast het vandaag verschenen onderzoek liet de Raad eerder het financieringssysteem van de Rechtspraak onderzoeken. Het blijkt dat ook de manier van financiering de financiële problemen verergert. Op dit moment krijgt de Rechtspraak per zaak betaald. Bij een forse terugloop van het aantal rechtszaken betekent dit dat er veel minder geld binnenkomt terwijl vaste kosten gelijk blijven. Ook biedt het huidige systeem geen ruimte voor innovatie. De Raad is samen met minister Dekker op zoek naar een oplossing voor dit probleem.
De onderzoekers van het vandaag verschenen rapport schatten het tekort van de Rechtspraak op ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Dit bedrag loopt naar verwachting de komende jaren op. De Raad en minister gaan in gesprek over de vergoeding die de Rechtspraak de komende jaren krijgt. De resultaten van het doorlichtingsonderzoek zullen hierbij worden besproken.