Sinds de jaren 70 moeten de Oranjes belasting betalen over rendementen van hun vermogen, zoals aandelen en spaargeld. RTL Nieuws zag deels staatsgeheime documenten in uit de periode 1969-1973, waaruit blijkt dat de toenmalige koningin Juliana een extra bedrag toegekend kreeg om haar te compenseren voor de belasting die ze voortaan moest betalen.
Belastingvrije uitkering
Op dit moment krijgen leden van het Koninklijk Huis een belastingvrije uitkering (salaris). Ook hoeft het staatshoofd geen schenk- of erfbelasting af te dragen.
Dit systeem is vastgelegd in de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis uit 1973. Voortaan zou de Nederlandse staat alle kosten betalen die samenhangen met de koninklijke functie. Wel moesten de Oranjes vanaf dat moment belasting betalen over hun privévermogen. Ze moesten voortaan net als 'gewone' Nederlanders hun vermogensbelasting zelf betalen. Tot die tijd waren ze vrijgesteld van het betalen van alle belastingen.
150.000 gulden per jaar
Het precieze bedrag dat de Oranjes hebben gekregen, is niet onomstotelijk vast te stellen. Daarvoor zijn de begrotingen van het Koninklijk Huis veel te onduidelijk en onvoldoende transparant. De compensatie voor belastingafdrachten is verweven met de uitkering die de toenmalige koningin en ook de huidige koning jaarlijks ontvangen. Uit de documenten valt op te maken dat het in de jaren 70 ging om minstens 150.000 gulden compensatie per jaar.
Koning Willem-Alexander ontvangt vanaf volgend jaar 5,5 miljoen euro. De berekening van de vergoeding aan de koning vloeit rechtstreeks voort uit de afspraken uit 1973. En destijds werd dus geregeld dat in die vergoeding aan het staatshoofd ook een bedrag ter compensatie voor belastingafdrachten werd verwerkt. Willem-Alexander profiteert daar nu nog steeds van.
Druk bij onderhandelingen
De constructie kwam niet zonder slag of stoot tot stand. Het was prins Bernhard die druk uitoefende om te worden gecompenseerd voor het gedeeltelijk afschaffen van de belastingvrijstellingen voor de Oranjes. Bij het ministerie van Financiën leidde de bemoeienis van prins Bernhard tot 'gevoelens van onbehagen', blijkt uit een notitie van de ambtelijke top van dat ministerie in die tijd.
De hoogste ambtenaar van het ministerie van Financiën, de secretaris-generaal, scheef destijds in een notitie aan de betrokken ministers dat hij het niet eens was met de deal. Het was volgens de secretaris-generaal 'absoluut onjuist' om aan de ene kant de belastingvrijdom op te heffen en die 'op een gecamoufleerde wijze weer ongedaan te maken'.
Nattigheid
In een andere notitie schrijft de hoogste ambtenaar van de toenmalige minister-president dat het Hof de hoogte van de vergoeding aan de koningin wilde 'afwegen tegen de consequenties van de gedeeltelijke opheffing van de belastingvrijdom (belastingvrijstelling)' die de Oranjes tot die tijd genoten.
Ook de ministers voelden nattigheid. In de ministerraad werd afgesproken dat het bedrag ter compensatie van het opheffen van de belastingvrijdom 'op de achtergrond moest worden gedwongen' in het debat met de Tweede Kamer.
In een andere notitie over de discussie in de ministerraad staat letterlijk dat een publieke discussie in de Tweede Kamer over de compensatie 'vermeden moest worden'. In de debatten met de Tweede Kamer moest deze deal dus liever niet in detail aan de orde komen.
Zowel oud-premier Jan Peter Balkenende als zijn opvolger Mark Rutte heeft de hoogte van de uitkering en de kosten van het Koninklijk Huis altijd verdedigd. Volgens Balkenende waren sinds 1973 'geen relevante omstandigheden gewijzigd' en dus zag hij geen aanleiding om de uitkeringen voor de koning of koningin aan te passen.
Ook Rutte verwees de afgelopen jaren telkens naar afspraken uit het verleden. "Dit hele systeem hebben wij unaniem als Kamer goedgekeurd." Maar de Tweede Kamer heeft nooit de exacte details te horen gekregen over hoe de vergoedingen aan het koningshuis in elkaar steken.
Iedereen in Nederland betaalt loon- en inkomstenbelasting. De koning en koningin doen dat niet.
Het enige vermogen dat wordt aangeslagen, is hun privévermogen.
Het enige vermogen dat wordt aangeslagen, is hun privévermogen.
- De Oranjes betalen wel gewoon btw als ze boodschappen doen. En ze betalen ook hondenbelasting.
- In de Grondwet van 1848 werd al een fiscale vrijstelling voor koning Willem I geregeld. De koning moest geld hebben, anders werd zijn macht aangetast, was de achterliggende gedachte.
- In de jaren 70 ging het systeem op de schop.
- De koninklijke familie heeft recht op een uitkering. Dat staat geschreven in onze Grondwet.
- Ze krijgen iets meer dan 8 miljoen euro, belastingvrij.
- Koning Willem-Alexander: 5.548.000 euro
- Koningin Máxima: 958.000 euro
- Prinses Beatrix: 1.503.000 euro
- Dit bedrag wordt uitgegeven aan materiële en persoonlijke kosten.
