Nicolai onderzocht de portolaankaarten kwantitatief, met behulp van geodetische en statistische analysetechnieken. Eerdere studies beschrijven de kaarten kwalitatief, vanuit historisch perspectief.
De algemene veronderstelling van kaarthistorici is dat de kaarten ontworpen zijn op basis van metingen van koersen en afstanden door middeleeuwse zeelieden. Deze metingen zouden vervolgens door een cartograaf verder zijn uitgewerkt, ervan uitgaande dat de aarde plat was.
Nicolai laat nu zien dat deze veronderstelling onjuist is, omdat hij geleid zou hebben tot een essentieel andere kustlijnvorm dan op de bestaande portolaankaarten is afgebeeld. De overeenkomsten tussen portolaankaarten en moderne kaarten op de Mercatorprojectie kunnen daarom niet op toeval berusten, zoals kaarthistorici tot dusverre aannamen. Bovendien toont hij aan dat middeleeuwse navigatietechnieken niet in staat waren om de grote nauwkeurigheid van de kaarten te verklaren.
Dit alles leidt tot de verrassende conclusie dat portolaankaarten niet ontstaan kunnen zijn in de Europese middeleeuwen. Een oorsprong in de Arabisch-Islamitische beschaving is eveneens onwaarschijnlijk. De herkomst van deze mysterieuze kaarten moet daarom verder terug in de tijd gezocht worden.
