Het Commissievoorstel treft vooral de zogenoemde brievenbusmaatschappijen, door multinationals opgezette firma's die geen ander doel hebben dan bedrijfswinsten zo veel mogelijk buiten bereik van de fiscus te houden. Nederland telt circa 12 duizend van deze brievenbusbedrijven die jaarlijks naar schatting 150 miljard euro aan rente, dividend en royalty's vrijwel onbelast wegsluizen, vaak naar landen buiten de EU. Betrokken Commissie-ambtenaren verwachten dat veel van dit soort firma's - soms met dozijnen tegelijk op één adres gevestigd - het loodje leggen als de Commissie haar zin krijgt. Daarvoor moeten wel alle lidstaten instemmen met het voorstel.
Crisis
Belastingontduiking en -ontwijking door multinationals stuit op steeds meer protest. Ten tijde van zware bezuinigingen vinden politici en burgers het niet langer acceptabel dat grote bedrijven vrijwel geen belasting betalen dankzij mazen in de wet en halfslachtig overheidsoptreden. Zo loopt de armlastige Portugese staat miljarden aan belastingopbrengst mis omdat Portugese bedrijven hun winsten overmaken naar Nederlandse brievenbusbedrijven. Volgens de Commissie kost belastingfraude en -ontwijking de Europese schatkisten 1.000 miljard euro per jaar.
In zijn voorstel verplicht Semeta de lidstaten een algemeen verbod op fiscale schijnconstructies in hun belastingwetten op te nemen. Dat geeft de EU-ministers van Financiën de mogelijkheid brievenbusmaatschappijen te negeren en effectief belasting te heffen op de winsten van multinationals. Dat is niet alleen goed voor de schatkist maar ook van groot belang voor de eerlijke concurrentie, aldus Semeta.
Verder stelt de commissaris voor een van de meest gebruikte mazen in de belastingwetten te dichten. Het gaat om de mogelijkheid voor multinationals om winsten en dividenden in de vorm van speciale leningen over te maken naar dochtermaatschappijen. Ooit ingevoerd om dubbele belasting te voorkomen, zowel in het thuisland (hoofdzetel) als gastland (dochteronderneming), wordt deze wettelijke mogelijkheid nu misbruikt om helemaal nergens belasting te betalen. De rente op de lening is in het ene land aftrekbaar, dividend is elders weer belastingvrij.
Nederlands ondernemingsklimaat
Als het aan Semeta ligt, moeten multinationals straks altijd langs de kassa: ze betalen hun belasting óf in het thuisland óf in het gastland. Dat maakt een eind aan de wirwar aan ingenieuze en complexe leenconstructies om belastingaanslagen te voorkomen, hoopt Semeta.
Hoewel politici zich verbaal keren tegen belastingontduiking door multinationals, zijn hun daden minder voortvarend. Staatssecretaris Weekers (belastingen) heeft herhaaldelijk laten weten dat nieuwe Europese regels tegen belastingvlucht het ondernemingsklimaat in Nederland niet mogen aantasten. Pas onder zware druk, ook van de G20, kondigde het kabinet onlangs aan bestaande soepele belastingafspraken met onder meer Ghana aan te scherpen.
Luxemburg, dat een grote financiële sector herbergt, verzet zich al jaren tegen Europese belastingwetten. Groot-Brittannië vreest voor zijn belastingparadijzen als de Kaaimaneilanden. Omdat elke lidstaat een veto heeft over belastingzaken, is het onzeker of Semeta's voorstel de eindstreep haalt. De commissaris wil dat de landen de nieuwe regels eind volgend jaar hebben ingevoerd.
