Een vastgebonden schaap
Frans Weekers is gesneuveld door een gebrek aan vertrouwen vanuit onze controlerende Tweede Kamer. Maar hij was vrij makkelijk wild. Het is schieten op een schaap dat aan een paal was vastgebonden. Je moest wel een grote stuntelaar zijn om te missen.
Natuurlijk heeft hij er zelf ook aan bijgedragen maar hij was in een onmogelijke situatie gebracht omdat hij een rammelend systeem moest verdedigen. Hij was het schaap, de paal was het toeslagensysteem en het touw was zijn gebrekkige verdediging. Maar wie heeft hem vastgebonden? De Tweede Kamer of zijn eigen ambtenaren? Het lijkt erop dat ze allemaal met veel plezier het touw aan de paal hebben gebonden en er goed op hebben gelet om het touw niet te laten vieren.
Een prutsende staatssecerateris straalt natuurlijk af op het apparaat daaronder. Dat moet voor iedereen een les zijn: je hebt er niets aan om je baas onderuit te halen. Daar zorgen anderen wel voor. De nieuwe staatssecrateris moet dus maar eens goed de Belastingdienst doorlichten om er zeker van te zijn dat er geen gekken tussen zitten die ernaar smachten om het volgende politieke varkentje op de hete grilplaat te leggen.
Vertrouwen met argusogen
Maar er is ook iets moois aan deze affaire. De Tweede Kamer weet dat de Belastingdienst goed moet functioneren omdat deze dienst één van de hoekstenen is onder onze samenleving.
We vertrouwen ons geld toe aan een instantie waarvoor niet direct een tegenprestatie is terug te zien. Dit vertrouwen is de ruggengraat van onze democratie. Daarvoor is het te prijzen dat wij met argusogen deze dienst volgen. Zonder uit het oogpunt te verliezen dat deze organisatie per dag honderdduizenden handelingen verricht van aangifteverwerking, informatie opvragen, bezwaren afhandelen, controles instellen, incasso-opdrachten en ga zo maar door.
Een paar duizend mensen die op hun toeslag moeten wachten is natuurlijk veel maar eigenlijk een te verwaarloze aantal in vergelijking met de totale productie.
Onzichtbaarheid
Er dreigt eigenlijk een ander gevaar en dat is dat door de toenemende informatietechnologie de belastingheffing steeds meer geïntegreerd kan worden in onze dagelijkse handelingen. We zien het al bij de aankoop van een eigen huis. De overdrachtsbelasting wordt keurig vermeld door de notaris op de eindnota en door hem of haar afgedragen. De koper ziet het wel maar de belasting is niets anders dan de hypotheek-, makelaars- en notariskosten.
Belastingheffing kan zo in veel meer arrangementen onderduiken. De btw zien we ook niet meer en is geïncorporeerd in de prijs, behalve als de btw niet aanwezig is, wannneer we de timmerman vragen het klusje te klaren zonder bon.
De fraudegevoelige toeslagen zullen zeker worden ingebouwd in onze inkomstenbelasting en loonheffing en verdwijnen daarmee uit het zicht. We kunnen met andere belastingen hetzelfde doen, ook op het gemeentelijke niveau. We kunnen belastingen laten meelopen met gas, water en electriciteit wat op zichzelf een goede indicatie geeft over gebruik, omvang en daarmee ook waarde van het onroerende goed.
We kunnen de hypotheekrenteaftrek ook makkelijk laten verrekenen door de banken die ook al onze gegevens hebben inclusief inkomen en dan heb je nog maar te maken met een handvol banken in plaats van miljoenen belastingplichtigen die hijgend op hun belastingteruggave wachten.
Schuren en jeuken
De consumptiemaatschappij creëert burgers die verslaafd zijn aan gemak en de Belastingdienst loopt daarin voorop met de kreet: Leuker kunnen we het niet maken maar makkelijker wel. Maar het gemak mag niet zo zijn dat we de ervaring van “het niet leuk vinden” totaal vergeten. Belastingen moeten schuren. Als we ze niet meer zien dan doen ze zeker geen pijn meer en dan vergeten we om onze politici scherp te houden. Misschien moeten we een Frans Weekers wel dankbaar zijn omdat hij ons weer heeft laten zien dat we hoge eisen stellen aan politici en aan een ambtelijke dienst die met ons geld voorzieningen betaalt die de markt nooit wil en kan bekostigen. Democratische controle is geen consumptieproduct maar een verworvenheid die mag schuren en jeuken.
